Οι εμπορικοί δρόμοι των Μυκηναίων

Εισηγμένα αντικείμενα και πρώτες ύλες από την Μέση Ανατολή και την Αίγυπτο ή την Ιταλία και τη Βορειοδυτική Ευρώπη.

Ο Μυκηναϊκός Πολιτισμός μεταξύ Ανατολής και Δύσης

Η ανερχόμενη μυκηναϊκή δύναμη, ήδη από τον 14ο αιώνα π.Χ., προκάλεσε το ενδιαφέρον των αιγυπτίων για τους Tanaja, όπως τους αποκαλούν, δηλαδή τους Δαναούς, επίθετο συνώνυμο των ελλήνων Αχαιών του Ομήρου. Δεν είναι τυχαίο ότι, την εποχή αυτή, πλακίδια, σκεύη ή ειδώλια από φαγεντιανή, που φέρουν τη "δέλτο" των Φαραώ Αμένοφι Β' και Γ' μεταφέρονται στις Μυκήνες, ίσως από επίσημη αιγυπτιακή αντιπροσωπεία.

Τα παράλια της Εγγύς Ανατολής, η βιβλική Γη Χαναάν, τα λιμάνια του σημερινού Λιβάνου (Φοινίκης), της Συρίας και της Κύπρου είναι ανοιχτά στο εμπόριο με τον μυκηναϊκό κόσμο. Κατάφορτα πλοία διασχίζουν το Αιγαίο μεταφέροντας πρώτες ύλες όπως τάλαντα χαλκού ή υαλόμαζας, ελεφαντόδοντα ή δόντια ιπποπόταμου, ημιπολύτιμους λίθους και φαγεντιανή, για κατεργασία στα ανακτορικά εργαστήρια των Μυκηνών και των άλλων ανακτορικών κέντρων. Στα εξωτικά για τον ελληνικό χώρο αντικείμενα, περιλαμβάνονται οι αιγυπτιακοί σκαραβαίοι από φαγεντιανή, τα χάλκινα ειδώλια του Συροπαλαιστινιακού θεού Reshef, οι σφραγιδοκύλινδροι με σκηνές θεών και ηρώων της Μεσοποταμίας, τα αυγά στρουθοκαμήλου, και ίσως κάποια φθαρτά αγαθά, όπως τα υφάσματα. Οι οξυπύθμενοι χαναανίτικοι αμφορείς διακινούν προς την Ελλάδα μια ποικιλία υγρών και στερεών προϊόντων. Ο κυπριακός λύχνος από τις Μυκήνες και ο χάλκινος τρίποδας από τον "θησαυρό" της Τίρυνθας μαρτυρούν τη σχέση της κυρίως Ελλάδας με την Κύπρο κατά το τέλος της μυκηναϊκής εποχής που χαρακτηρίζεται από τη μαζική παρουσία του ελληνικού στοιχείου στη Μεγαλόνησο.

Η αναζήτηση χρυσού και άλλων μετάλλων, όπως ο κασσίτερος, προβάλλεται ως μία αιτία των κινήσεων των Μυκηναίων και προς τη ΒΔ Ευρώπη. Κοσμήματα από ήλεκτρο της Βαλτικής συνοδεύουν τους νεκρούς των πλούσιων τάφων των Μυκηνών ή της Πύλου. Συγχρόνως, οι άρχουσες τάξεις στη Δυτική και Ανατολική Ευρώπη χρησιμοποιούν χρυσά κύπελλα, απομιμήσεις των Μυκηναϊκών ή και εισάγουν πολύτιμα σκεύη από το χώρο του Αιγαίου. Εθιμοτυπικές ανταλλαγές δώρων μεταξύ ηγεμόνων είναι δυνατόν να κρύβονται πίσω από τις αμοιβαίες αυτές σχέσεις. Η μυκηναϊκή κεραμική, ως είδος πολυτελείας για τη Δύση, εξάγεται σε μεγάλες ποσότητες στην Ιταλία, τη Σικελία και τη Σαρδηνία, όπου γίνεται και αντικείμενο ευρείας τοπικής μίμησης, φθάνοντας μέχρι και την Ισπανία.

Κατά τον 12ο αιώνα π.Χ. χαρακτηριστική είναι η παρουσία στους τάφους των πολεμιστών της εποχής μιας κατηγορίας ισχυρών χάλκινων ξιφών, που έχουν δυτικοευρωπαϊκό πρότυπο και μαρτυρούν την ενίσχυση των σχέσεων με τη Δυτική Ευρώπη. (πηγή γραπτού κειμένου www.windmillstravel.com)

Εδώ μπορείτε να δείτε κάποια μυκηναϊκά ευρήματα στην Κεντρική Ευρώπη.

Επίσης, στη σελίδα του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου μπορείτε να δείτε εκθέματα της συλλογής Μυκηναϊκές Αρχαιότητες. 

Η αποκρυπτογράφηση της Γραμμικής Β'

Απόσπασμα του άρθρου της  Βικιπαίδεια με τίτλο Γραμμική Β'

Η Γραμμική Β' είναι η πρώτη γραφή της ελληνικής γλώσσας, μεταγενέστερη μορφή της Γραμμικής Α, και χρησιμοποιήθηκε στη Μυκηναϊκή Περίοδο, από το 17ο ως τον 13ο αι. π.Χ., κυρίως για την τήρηση λογιστικών αρχείων στα ανάκτορα.

Εύρεση 

Ανακαλύφθηκε στις αρχές του εικοστού αιώνα στην Κνωσό από τον Άρθουρ 'Εβανς που την ονόμασε έτσι επειδή χρησιμοποιούσε γραμμικούς χαρακτήρες (και όχι εικονιστικούς, όπως η μινωική ιερογλυφική γραφή)  χαραγμένους σε πήλινες πινακίδες. Διέφερε όμως από μια πρωιμότερη παρόμοια γραφή, τη Γραμμική Α, που βρέθηκε επίσης στην Κνωσό και στη νότια Κρήτη. Πήλινες πινακίδες με Γραμμική Β γραφή βρέθηκαν αργότερα στο μυκηναϊκό ανάκτορο της Πύλου στη Μεσσηνία και σε άλλες θέσεις της ηπειρωτικής Ελλάδας. [...]

Αποκρυπτογράφηση 

Η Γραμμική Β αρχικά δεν ταυτίστηκε με καμία γλώσσα, θεωρούμενη από τον Έβανς ότι αναπαριστούσε μια ξεχωριστή γλώσσα που ονόμαζε "Μινωϊκή", ενώ ήταν σχεδόν απόλυτα πεπεισμένος ότι ήταν αδύνατο να ήταν ελληνική.

Πολύ αργότερα από την ανακάλυψη των πινακίδων και μετά από πολλές αποτυχημένες προσπάθειες αρχαιολόγων και γλωσσολόγων, αποκρυπτογραφήθηκε το 1952 από το νεαρό αρχιτέκτονα Μάικλ Βέντρις (M. Ventris). Ο Βέντρις ζήτησε τη βοήθεια του κλασικού φιλολόγου Τζων Τσάντγουικ (J. Chadwick) και μαζί δημοσίευσαν ένα ιστορικό άρθρο στο Journal of Hellenic Studies. Εκεί ερμήνευαν με σιγουριά 65 από τα 88 τότε γνωστά σύμβολά της, διατύπωναν τους βασικούς κανόνες ορθογραφίας της και έφερναν στο φως μια αρχαϊκή ελληνική διάλεκτο πέντε αιώνες παλαιότερη από τα Ελληνικά του Ομήρου.

Παράδειγμα γραφής με συλλαβογράμματα. Τα σύμβολα ku - ru - so αναπαριστούν την λέξη χρυσός.

• • Διαβάστε τώρα το άρθρο με τίτλο 
  Εξήντα χρόνια από την αποκρυπτογράφηση της Γραμμικής Β’
  Ομιλίες και αφιέρωμα στον Μάικλ Βέντρις
                   που δημοσιεύθηκε από το  Archaeology newsroom - Πέμπτη, 31 Μαΐου 2012

Αφού το διαβάσετε κάντε την άσκηση 1 και απαντήστε στις ερωτήσεις. Μπορείτε να ανοίξετε και να εκτυπώσετε το άρθρο μαζί με τις ερωτήσεις κάνοντας κλικ στο αρχείο Ventris

1.   Γράψτε μια μικρή παράγραφο με το βιογραφικό του  Μάικλ Βέντρις (εθνικότητα, επάγγελμα, έργο)

2.   Γιατί ασχολήθηκε με την αρχαιολογία και συγκεκριμένα με τις πινακίδες που βρέθηκαν στην Κνωσό; 

3.   Αρχικά σε ποια γλώσσα πίστευε ότι ήταν γραμμένες οι πινακίδες Γραμμικής Β’;

4.   Τι είδους κωδικοποιημένα μηνύματα φαντάζεστε ότι  αποκρυπτογραφούσε για λογαριασμό της RAF κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου πολέμου;

5.   Πότε ξεκίνησε να πιστεύει ότι οι πινακίδες ήταν γραμμένες σε ελληνική γλώσσα; 

6.   Η Άλις Κόμπερ επιβεβαίωσε ότι η γραφή ήταν ελληνική. Πώς οδηγήθηκε στο συμπέρασμα αυτό;

7.   Όταν εμφανίστηκαν οι πινακίδες Γραμμικής Β’ στην Κρήτη, το νησί ήταν ανεξάρτητο;

8.   Με ποιον φιλόλογο συνεργάστηκε ο Βέντρις  για να αποδείξει την ορθότητα της αποκρυπτογράφησης; Ποιο βιβλίο έγραψαν μαζί και πότε έγινε αυτό;  

Προσπαθήστε κι εσείς να αποκρυπτογραφήσετε μερικές λέξεις γραμμένες σε Γραμμική Β'. Ανοίξτε το αρχείο Κώδικας

Αν σας ενδιαφέρει αυτός ο κώδικας και θέλετε να τον μάθετε καλύτερα ή  απλά να παίξετε, μπορείτε να κατεβάσετε τη γραμματοσειρά της Γραμμικής Β'  (Linear B) και να την εγκαταστήσετε στον υπολογιστή σας. Σε ένα έγγραφο word, γράψτε μια απλή λέξη με λατινικό αλφάβητο (πχ. kalimera), επιλέξτε τη λέξη ανοίξτε το παράθυρο με την επιλογή γραμματοσειράς και επιλέξτε αυτή τη γραφή. Βρίσκεται ανάμεσα στις γραμματοσειρές που αρχίζουν από L.

Θα μετατραπεί αυτόματα η γραφή της λέξης σας σε Γραμμική Β'   

      Kalimera = Kalimera

Μην ξεχνάμε όμως ότι πρόκειται για συλλαβική γραφή. Για να γράψει κάποιος σωστά πρέπει να ξέρει ποια πλήκτρα (keys) αντιστοιχούν σε κάθε συλλαβή. Δείτε τον πίνακα.

Για να γράψω τη λέξη "δώρα", χρησιμοποιώ τα πλήκτρα F και Ν. Τα γράμματα αυτά θα μετατραπούν σε FN

 

Στην Ακρόπολη των Μυκηνών

Αν πάμε στις Μυκήνες πρέπει οπωσδήποτε να επισκεφτούμε:
 1. την Ακρόπολη των Μυκηνών
 2. το Μουσείο που βρίσκεται στο κάτω μέρος της Ακρόπολης.
 3. το Θησαυρό του Ατρέα. Πρόκειται θα θολωτό τάφο που βρίσκεται πάνω στο δρόμο για τον αρχαιολογικό χώρο της Ακρόπολης. Θησαυρός ονομάζεται ο υπόγειος χώρος φύλαξης πολύτιμων αντικειμένων αλλά και κάθε υπόγειος χώρος.

• Ας επισκεφθούμε πρώτα την ακρόπολη των Μυκηνών με την κ. Ε. Στάμου

• Το πρόγραμμα Metis μας δίνει πλέον τη δυνατότητα να κάνουμε εικονικές περιήγησεις σε  αρχαιολογικούς χώρους. 

Αν έχετε εγκαταστήσει το πρόγραμμα Quicktime, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε αυτό το εργαλείο για να κάνετε μια επίσκεψη στην Ακρόπολη των Μυκηνών. Κάντε κλικ πάνω στην εικόνα και σύρτε τον κέρσορα για να μετακινηθείτε δεξιά ή αριστερά. Θα προχωρήσετε μπροστά αν εμφανιστεί ένα βέλος και κάνετε κλικ πάνω του.

• Τώρα παρατηρήστε το παρακάτω σχέδιο. Το έχουμε ξαναδεί στην παρουσίαση "Μια γεύση από Μυκήνες" του κ. Ζερβού. 

Σε ποιους χώρους αντιστοιχούν τα γράμματα A, B, C, D, E και F; 

Σημείωση: το Α δείχνει επίσης την κύρια είσοδο που είναι μισοκρυμμένη στο σχέδιο. Το D δεν είναι συγκεκριμένο σημείο, έχει σχέση με την οχύρωση. 

• Ας κάνουμε πάλι μια επίσκεψη με το Metis. Αυτή τη φορά θα μπούμε μέσα στον εντυπωσιακό θολωτό τάφο που είναι γνωστός με την ονομασία  Θησαυρός του Ατρέα  

• Άφησα για το τέλος την επίσκεψη στο μουσείο. Κάντε κλικ στο Μουσείο Μυκηνών για να δείτε τις προθήκες με τα εκθέματα.

Μια γεύση από μυκηναϊκό πολιτισμό

Για να πάρετε μια γεύση από μυκηναϊκό πολιτισμό, χρησιμοποιήστε την κύλιση οθόνης δεξιά και κάντε scroll προς τα κάτω.

Ευχαριστούμε τον κ. Ζερβό για την καταπληκτική δουλειά του.

Η Ελληνική Ιστορία στο διαδίκτυο του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού αποτελεί ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο για το μάθημα της Ιστορίας. Εδώ θα βρείτε μια πολύ καλή  και συνοπτική παρουσίαση  της Μυκηναϊκής Ελλάδας.

Αν δεν βλέπετε την ηλεκτρονική σελίδα, χρειάζεστε το  Macromedia Flash plug-in

Ερρίκος Σλήμαν (Heinrich Schliemann)

Εισαγωγή

Ο Γερμανός αρχαιολόγος Ερρίκος Σλήμαν (Heinrich Schliemann) υπήρξε ένας σημαντικός πρωτοπόρος στον τομέα της αρχαιολογίας και της έρευνας. Έγινε γνωστός για τις ανασκαφές του στην αρχαία Τροία και στις Μυκήνες. Οι ανακαλύψεις του βοήθησαν να καθιερωθεί ένα ιστορικό υπόβαθρο για τις ιστορίες και τους μύθους που τραγούδησαν ο Όμηρος και ο Βιργίλιος, μύθοι που γοήτευσαν τον Σλήμαν από την παιδική του ηλικία. 

Χαρακτηρίστηκε ως ο πατέρας της μυκηναϊκής αρχαιολογίας. Υπήρξε ένας οραματιστής και ενθουσιώδης ερασιτέχνης ερευνητής. Υποστήριζε με ακλόνητη πεποίθηση τις απόψεις του, την εποχή που οι άλλοι τον περιγελούσαν και τον κορόιδευαν. Οι επιθέσεις και οι κατηγορίες από το ακαδημαϊκό κατεστημένο δεν τον εμπόδισαν να συνεχίσει το έργο του. Επικρίθηκε και δίκαια για της χονδροειδές και γρήγορες ανασκαφές του, ενώ ο ίδιος αργότερα βελτίωσε την ανασκαφική μέθοδο του, με τη βοήθεια ενός άλλου Γερμανού αρχαιολόγου, του Βίλχελμ Νταίρπφελντ (Wilhelm Dörpfeld)... Σελίδες Ιστορίας και Επιστήμης  

Ανασκαφές Σλήμαν στις Μυκήνες

• Διαβάστε τώρα το πολύ ενδιαφέρον άρθρο της Γιώτας Σύκκα που δημοσιεύθηκε στις 5-2-2012 στην εφημερίδα "Καθημερινή" και απαντήστε στις ερωτήσεις. Εναλλακτικά, ανοίξτε το αρχείο Schliemann, εκτυπώστε το έγγραφο και απαντήστε στις ερωτήσεις. 

Δύστροπος, αλαζόνας, κυκλοθυμικός

Το αληθινό πρόσωπο του Σλήμαν κατά την ανασκαφή των Μυκηνών 

(κάντε κλικ στον τίτλο για να διαβάσετε το άρθρο)

1. Πού και πότε γεννήθηκε ο Ερρίκος Σλήμαν;

2. Γιατί ασχολήθηκε με την αρχαιολογία;

3. Ποιο ήταν το επάγγελμά του και πώς ήταν η οικονομική του κατάσταση όταν άρχισε τις ανασκαφές;
4. Πού έκανε τις σημαντικότερες ανασκαφές του;
5. Πώς ήταν ο χαρακτήρας του και η συμπεριφορά του;
6. Αντιστοίχισε τα επίθετα με τα συνώνυμά τους 

Δύστροπος		·       ασταθής, απρόβλεπτος, ιδιότροπος
Αλαζόνας		·       υπερόπτης, φαντασμένος, υπερφίαλος
Κυκλοθυμικός		·       πονηρός, δόλιος, κατεργάρης, απατεώνας
Πανούργος		·       κακότροπος, στρυφνός, δύσκολος, στριμμένος

7. Σεβόταν τους νόμους και τηρούσε τις συμφωνίες που έκανε; Τεκμηρίωσε (= απόδειξε / στήριξε  με στοιχεία) την απάντησή σου  αναφέροντας τουλάχιστον ένα γεγονός.

8. Γιατί συγκρούστηκε με την Αρχαιολογική Εταιρεία και την Αρχαιολογική Υπηρεσία; 
9. Ποια ήταν η σημαντικότερη προσφορά του ανασκαφέα Σλήμαν κατά τη γνώμη της συγγραφέως, κ. Βασιλικού;
10. Ποιος και με ποιον τρόπο συνέχισε το έργο της επιστημονικής τεκμηρίωσης των αρχαιολογικών ευρημάτων στις Μυκήνες;

Πλούσιος έμπορος ο Σλήμαν

Σοφία Σλήμαν

Το αρχοντικό της οδού Πανεπιστημίου. Σήμερα στεγάζει το
Νομισματικό Μουσείο

Η έκρηξη του ηφαιστείου της Σαντορίνης και το τέλος του μινωικού πολιτισμού

Διαβάστε το άρθρο με τίτλο Ηφαίστειο Σαντορίνης και απαντήστε στις ερωτήσεις. Για ευκολία ανοίξτε το αρχείο και εκτυπώστε το έγγραφο.

1. Επίλεξε το σωστό: Εξαιτίας των αποτελεσμάτων  της έκρηξης του ηφαιστείου της Σαντορίνης οι επιστήμονες χρησιμοποιούν σήμερα την έκφραση κυκλαδικό/ μινωικό/  μυκηναϊκό γεγονός.

2.Τι πίστευε ο Σπ. Μαρινάτος;

3. Συμφωνούν σε όλα μαζί του οι Αμερικανοί επιστήμονες; Εάν όχι, πού διαφωνούν;

4. Πώς ήταν η έκρηξη σύμφωνα με τον Μακόι (Mc Coy);

5. Ποιο είναι το χρονικό της έκρηξης σύμφωνα με τον Γ. Παπαδόπουλο;

6. Τι σημαίνει η λέξη τσουνάμι;

φωτό http://www.egolpion.com

7. Ποια παράλια καταστράφηκαν μετά την έκρηξη; Εξηγήστε πώς έγινε η καταστροφή των ακτών; 

8.  Υπήρξαν επιπτώσεις σε παγκόσμιο επίπεδο από την έκρηξη του ηφαιστείου; Εάν ναι, ποιες ήταν αυτές;

9. Τελικά μπορούμε σήμερα να υποστηρίξουμε με βεβαιότητα ότι ο Μινωικός πολιτισμός εξαφανίστηκε εξαιτίας  της έκρηξης του ηφαιστείου της Σαντορίνης; 

Εάν σας ενδιαφέρει το θέμα, σας προτείνω να διαβάσετε το άρθρο Η καταστροφή του Μινωικού Πολιτισμού  και να δείτε το ντοκιμαντέρ του National Geographic. 

Η θρησκεία των Μινωιτών

Ανακαλύψτε τα βασικά χαρακτηριστικά της μινωικής θρησκείας και στη συνέχεια δείτε την παρουσίαση μέχρι τη διαφάνεια 14. 

4. Η θρησκεία και η τέχνη των μινωιτών from Kvarnalis75

Για να μάθετε περισσότερα κάντε  μια επίσκεψη στη σελίδα Η Θρησκεία στη μινωική Κρήτη του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού. 
 Μπορείτε τώρα να ελέγξετε τις γνώσεις σας απαντώντας στην on line άσκηση Η θρησκεία στη μινωική Κρήτη

Δικταίο Άνδρο – Λασίθι – Κρήτη