Τα Γρεκάνικα

Τα Γρεκάνικα (Κατωιταλική ή Γρεκάνικη διάλεκτος) είναι η διάλεκτος της Ελληνικής που περιλαμβάνει Ιταλικά στοιχεία και ομιλείται στη Μεγάλη Ελλάδα της Νότιας Ιταλίας. Είναι κυρίως γνωστή ως Κατωιταλική διάλεκτος, ενώ οι ομιλητές της την ονομάζουν Γκρίκο (Grico) ή Κατωιταλική. Η Κατωιταλική είναι σε κάποιον βαθμό κατανοητή από τους ομιλητές της Ελληνικής γλώσσας, όπως είναι και φυσικό αφού οι ρίζες των δυο γλωσσών είναι οι ίδιες.

Υπάρχουν δύο βασικές θεωρίες σχετικά με την προέλευση της διαλέκτου, σύμφωνα με την πρώτη τα γρεκάνικα προέρχονταιι από τη γλώσσα των Βυζαντινών εποίκων του 9ου αιώνα. Η δεύτερη θεωρία λέει πως οι ρίζες της διαλέκτου ανάγονται πολύ παλαιότερα, στον αποικισμό της Μεγάλης Ελλάδας τον 8ο αιώνα π.Χ.. Στην ορθότητα της δεύτερης θεωρίας συνηγορεί ο μεγάλος αριθμός δωρισμών της Κατωιταλικής.

Τη διάλεκτο μιλούν οι κάτοικοι στις Γραικάνικες κοινότητες στη νότια άκρη της Καλαβρίας και στην περιοχή Σαλέντο της Απουλίας, κοντά στην πόλη Λέτσε. Στο Σαλέντο βρίσκονται εννέα μικρές πόλεις (Καλημέρα, Μαρτάνο, Καστρινιάνο ντε Γκρέτσι, Κοριλιάνο ντ' Οτράντο, Μαλπινιάνο, Σολέτο, Στερνάτια, Ζολίνο, Μαρτινιάνο), με τον συνολικό αριθμό του γρεκάνικου πληθησμού να φτάνει τις 40.000. Επίσης, στην Καλαβρία βρίσκονται εννέα χωριά στην περιοχή Μπόβα, αλλά ο γρεκάνικος πληθυσμός εκεί είναι σημαντικά μικρότερος.

Το χωριό Καλημέρα

Η Ιταλική βουλή έχει αναγνωρίσει τη Γραικάνικη κοινότητα του Σαλέντο ως «εθνική και γλωσσική μειονότητα», με την ονομασία Minoranze linguistiche Griche dell'Etnia Griko-Salentina (Γλωσσική μειονότητα της Γκρικο-Σαλεντίνικης εθνότητας). 

Η δασκάλα Ζωή Παπαδοπούλου διδάσκει τη Νέα Ελληνική γλώσσα σε παιδιά του Δημοτικού.

Υπάρχει σημαντική προφορική παράδοση, ενώ ορισμένα τραγούδια και ποιήματα στην Κατωιταλική είναι δημοφιλή στην Ιταλία και στην Ελλάδα. Επίσης, αξιόλογοι Έλληνες καλλιτέχνες όπως ο Διονύσης Σαββόπουλος και η Μαρία Φαραντούρη έχουν εκτελέσει κομμάτια στα Γρεκάνικα. Αντίθετα η διάλεκτος αυτή δεν έχει να δείξει πολλά σημαντικά πράγματα στον γραπτό λόγο. 
πηγή: http://magnagrecia.wikispaces.com/

Διαβάστε το πολύ ενδιαφέρον άρθρο του Έθνους με τίτλο Καλαβρία: Η καρδιά της Μεγάλης Ελλάδας και ακούστε τη Μαρία Φαραντούρη στο τραγούδι  Άντρα μου πάει (Το κλάμα της γυναίκας του μετανάστη) σε μουσική και στίχους του  Franco Corlianò (1972)

http://proletcult.blogspot.gr/2011_01_01_archive.html Telo na mbriakeftò na mi' ppensefso Θέλω να μεθύσω, να μη σκέφτομαι na klafso ce na jelaso telo arte vrài; να κλάψω και να γελάσω θέλω αυτό το βράδυ ma mali rràggia evò e' nna kantaliso μ' οργή μεγάλη εγώ να τραγουδήσω sto fengo e' nna fonaso o andramu pai στο φεγγάρι να φωνάξω ο άντρας μου πάει andra mu pai, andra mu pai o άντρας μου πάει o άντρας μου πάει E antròpi ste' mas pane, ste' ttaràssune! Οι άνθρωποί μας πάνε και χάνονται! N'arti kalì 'us torùme ettù s'ena chrono! Να 'ρθει καλή, τους θωρούμε εδώ σ' ένα χρόνο! è' tui e zoì-mma? è' tui e zoì, Kristè-mu? Είναι αυτή η ζωή μας; είναι αυτή ζωή Χριστέ μου; Mas pa' 'cì sti Germania klèonta ma pono! Μας παν στη Γερμανία κλαίγοντας με πόνο! Tata, jatì e' nna pai? Pemma, jatì Πατέρα, γιατί πρέπει να πάς; πες μας, γιατί -Jatì tui ene e zoì, mara pedìa: -Γιατί τέτοια είναι η ζωή, φτωχά μου παιδιά: O ttechùddhi polemà ce tronni Ο φτωχούλης πολεμά κι ιδρώνει na lipariasi 'us patrunu m'utti fatìa! Να παχύνει τ' αφεντικά με τον μόχθο του! -Ste kuo ti banda ce ste kuo itto sono, -Ακούω τη μπάντα κι ακούω και το τραγούδι steo ettù ma 'sà ce ste penseo sto treno, Στέκομαι εδώ με σας και σκέφτομαι το τραίνο penseo sto skotinò citti miniera Σκέφτομαι το σκοτεινό εκείνο ορυχείο pu polemònta ecì peseni o jeno! που πολεμώντας (δουλεύοντας) εκεί πεθαίνει ο κόσμος!

http://www.youtube.com/watch?v=BynV8l-7oQI Τέλω να μπισκεφτώ να μη πενσέφσω να κλάφσω τσαι να γελάσω τέλω αρτεβράι. Μα μάλι' αράτζια έβο ε' να κανταλίσω στο φέγγο ε' να φωνάσω ο άντρα μου πάει. άντρα μου πάει-ʼντρα μου πάει. Τσ'ε οι αντρώποι στε μας πάνε στε ταράσσουνε ντ'άρτει καλοί ους τωρούμε του σ'ένα χρόνου. ΄Ετο ε ζωή μα ε του,ε ζωή Κριστέ μου; Μα πα τσαι στη Γκερμάνια κλαίοντα μα πόνο. Κλαίοντα μα πόνο-Κλαίοντα μα πόνο. Τάτα γιατί εν να πάει,πέ μα γιατί; Γιατί έτο έν'ναι ζωή μαρά παιδία ο τεκούντη πολεμά τσ' ιδρώνει Να λιπαριάσει ου σινιούρου μου τη φατία. Μου τη φατία-Μου τη φατία. Στέκω τη μπάντα τσαι στέκω εντώ σόνο. Στέω πουμμα σα τσαι στε, πένσεω στο τρένο. Πένσεω στο σκοτεινό και στη μινιέρα Που πολεμώντα ετσεί πεθαίνει ο γένο. Πεθαίνει ο γένο-Πεθαίνει ο γένο.