Η καθημερινή ζωή των αρχαίων

Ταξίδι στην αρχαία Ελλάδα by Γρηγόρης Ζερβός

H Εκκλησία του Δήμου

Η Εκκλησία του Δήμου ήταν η κύρια δημοκρατική συνέλευση στην αρχαία Αθήνα, και πραγματοποιούνταν στο λόφο της Πνύκας, στην Αγορά ή στο Θέατρο του Διονύσου. 

Η συνέλευση ήταν ανοιχτή σε όλους τους άρρενες πολίτες (που είχαν πολιτικά δικαιώματα) με ηλικία μεγαλύτερη των 18 ετών, και καθιερώθηκε από τον Σόλωνα το 594 π.Χ.. Κατά τον 5ο αιώνα π.Χ. έως και 43.000 Αθηναίοι πολίτες συμμετείχαν στη διαδικασία των αποφάσεων της Αθηναϊκής δημοκρατίας. Έπειτα από τον Πελοποννησιακό Πόλεμο όμως έχασε παροδικά τη δύναμή της. Την περίοδο μετά τον Πελοποννησιακό πόλεμο, για να διευκολύνονται όσοι δεν ήταν αρκετά εύποροι ώστε να μπορούν να ξοδέψουν ένα μέρος του χρόνου τους μακριά από το σπίτι και τη δουλειά τους, θεσπίστηκε μισθοφορία για τις συνελεύσεις της Εκκλησίας του Δήμου (1 οβολός περί τα 400 π.Χ. )

Πριν αρχίσει η συζήτηση των θεμάτων, γινόταν θυσία και προσευχή και ειδικοί υπάλληλοι, με το αίμα των χοίρων που θυσιάζονταν, σχημάτιζαν γύρω από τους παρευρισκομένους έναν ιερό κύκλο, ενώ ο κήρυξ επαναλάμβανε δυνατά την προσευχή προς τους θεούς, που ο γραμματεύς απάγγελλε, ώστε να ευλογήσουν οι θεοί τους πολίτες, για να πάρουν σωστές αποφάσεις.

Αρμοδιότητες 

Η συνέλευση ήταν αρμόδια για γενικά θέματα της πόλης, αλλά και για την κήρυξη του πολέμου, τις επιλογές στρατιωτικής στρατηγικής, και της εκλογής στρατηγών και άλλων ανώτερων αξιωματούχων. Η Εκκλησία συνερχόταν σε 4 τακτές συνεδριάσεις στη διάρκεια κάθε πρυτανείας, άρα 40 φορές το χρόνο. Η πρώτη από τις 4 συνεδριάσεις κάθε πρυτανείας λεγόταν "κυρία Εκκλησία". Ωστόσο, γίνονταν και έκτακτες συνεδριάσεις (σύγκλητοι).

Οι εργασίες άρχιζαν νωρίς το πρωί και τελείωναν με τη δύση του ηλίου. Αρμόδιος ήταν ο επιστάτης των πρυτάνεων, ο πρόεδρος της συνεδρίασης. Τον βοηθούσαν ένας κήρυκας κι ο γραμματέας της Βουλής. Η ημερήσια διάταξη για την εκκλησία του δήμου γινόταν από την Βουλή. Οι ψηφοφορίες γινόντουσαν με ανάταση του χεριού. Δικαίωμα λόγου είχαν μόνο Αθηναίοι πολίτες.

 Οι αρμοδιότητες, που είχε, σχετίζονταν µε:

1. την εκλογή αρχόντων

2. νοµοθετικά – διοικητικά θέµατα

3. τον καθορισµό της εξωτερικής πολιτικής (διεξαγωγή πολέµου ή ειρήνη, σύναψη

συµµαχιών, διπλωµατικές σχέσεις)

4. την επιβολή έκτακτης φορολογίας σε περίοδο πολέµου

5. την εκτέλεση δηµοσίων έργων

6. την απονοµή ή στέρηση της ιδιότητας του πολίτη

7. την επέµβαση σε θέµατα σοβαρής καταδίκης (εισαγγελία) και σ’ αυτά που

αφορούσαν την ασφάλεια του κράτους

8. τη δηµοσίευση ψηφισµάτων που είχαν ισχύ νόµου.

Αντίθετα με την  Απέλλα όπου ο πολίτης µπορούσε µόνο να εγκρίνει ή να απορρίψει µια πρόταση ψηφίζοντας δια βοής,  στην Εκκλησία του Δήμου, ο πολίτης είχε το δικαίωµα υποβολής προτάσεων για συζήτηση.

Κάθε πολίτης είχε δικαίωμα να ζητήσει τον λόγο, για να κάνει παρατηρήσεις. Τον 5ο αι. όμως παρενέβαιναν κυρίως και προέβαλαν τις απόψεις τους οι αρχηγοί ή τα στελέχη των κομμάτων. Πάντως, εκείνος που θα πρότεινε οτιδήποτε, έπρεπε να έχει συνείδηση της ευθύνης του και να προσέχει πολύ τις εισηγήσεις του, εφόσον μπορούσε με τους λόγους του να παρασύρει τον δήμο. Γι' αυτό στα ψηφίσματα γινόταν μνεία του ονόματος εκείνου που είχε κάνει την πρόταση για το θέμα («ο τάδε είπεν»), οπότε ήταν δυνατόν, αργότερα, αν η εισήγησή του δεν ήταν σωστή, να τιμωρηθεί.

πηγές: Ελλήνων Δίκτυο και Wikipedia/Εκκλησία του Δήμου

Η Αθήνα του Περικλή

Ο Περικλής και η αθηναϊκή Δημοκρατία

1. Διαβάστε το άρθρο Ο Περικλής και η αθηναϊκή Δημοκρατία και απαντήστε στις ερωτήσεις που ακολουθούν. 

2. Δείτε την παρουσίαση Το πολίτευμα και η κοινωνία στα χρόνια του Περικλή

το πολίτευμα και η κοινωνία της αθήνας στα χρόνια του περικλή from Anastazzzia

πηγή εικόνας 4701 ek

3. Δείτε επίσης την παρακάτω παρουσίαση  για να γνωρίσετε το θεσμό των λειτουργιών. 

ας ταξιδέψουμε στην αθήνα του περικλή. from ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΛΑΦΑΤΗΣ

Η συμμαχία της Δήλου - 478 π.Χ.

1. Η Συμμαχία της Δήλου - η Συμμαχία όργανο της αθηναϊκής ηγεμονίας from Kvarnalis75

Το 471 π.Χ. ο Θεμιστοκλής εξορίστηκε με την κατηγορία του μηδισμού. Τι είναι ο μηδισμός; 

Από το 1952 η Ελλάδα συμμετέχει σε μια στρατιωτική συμμαχία γνωστή ως ΝΑΤΟ

Αρχιτεκτονική αρχαίων ελληνικών ναών

Ρίξτε μια γρήγορη ματιά στην αρχιτεκτονική των αρχαίων ελληνικών ναών

Για να  δείτε την παρουσίαση σε πλήρη οθόνη ανοίξτε το σύνδεσμο: Αρχαίοι ελληνικοί ναοί


Δείτε τώρα το βίντεο με την ψηφιακή αναπαράσταση της Ακρόπολης

Αρχαϊκή εποχή: Γράμματα και επιστήμη

αρχαϊκή τέχνη-γράμματα from katerina Prokopiou

Ηράκλειτος

Ηράκλειτος (~544-483 π.Χ.). Γεννήθηκε στην Έφεσο, γιος του Βλόσωνος με καταγωγή από βασιλική οικογένεια και ήταν σ' όλο το βίο του αντίπαλός του όχλου και της δημοκρατικής παράταξης. Υποχρέωσε σε παραίτηση τον αντίπαλο της ολιγαρχίας Μελανκόμα και εναντιώθηκε στην (αποτυχημένη) ιωνική εξέγερση των δημοκρατικών κατά των Περσών. 

Για τους Εφέσιους συμπολίτες του που εξόρισαν τον καλύτερο Εφέσιο, τον Ερμόδωρο, έλεγε ότι πρέπει να κρεμαστούν όλοι αυτοβούλως και να παραδώσουν την πόλη στους ανήλικους. Οι δημοκρατικοί Εφέσιοι αποφάσισαν την εξορία του Ερμόδωρου με το σκεπτικό ότι, από τους Εφέσιους δεν μπορεί να υπάρχει ένας καλύτερος των άλλων και, αν υπάρξει, όχι στην Έφεσο και όχι μεταξύ των Εφεσίων! Ο Ηράκλειτος απαντούσε ότι ένας είναι σημαντικότερος από 10.000, αν αυτός είναι ο καλύτερος. Καλύτερος είναι δε εκείνος που προτιμάει την υστεροφημία από την παροδική δόξα. 

Η φιλοσοφική αντίληψη του Ηράκλειτου ήταν αντίθετη με την παραδοσιακή θρησκεία και στηριζόταν στις αριστοκρατικές αρχές. To αντικείμενο της φιλοσοφίας του δεν είναι η υλική αρχή αυτού του κόσμου αλλά ο εσωτερικός ρυθμός, ο Λόγος για τον οποίο ο κόσμος κινείται και ρυθμίζεται. 

Ο Ηράκλειτος είναι ο φιλόσοφος του αιώνιου γίγνεσθαι. Η κίνηση αυτή του γίγνεσθαι εκφράζεται με την συνεχή ροή του ποταμού που ολοένα ανανεώνεται. (Πηγή: Biblionet/Ηράκλειτος)

«Δεν μπορείς να μπεις δυο φορές στον ίδιο ποταμό» επειδή ανά πάσα στιγμή ο ποταμός αλλάζει, οπότε ποτέ δεν είναι ο ίδιος ποταμός. (Πηγή: Wikipedia/Ηράκλειτος)

Μέσα στον Λόγο, ο Ηράκλειτος, δένει ένα μόνο υλικό στοιχείο, το πυρ. Η ύπαρξη του πυρός δημιουργεί μαζί με τον Λόγο ένα κόσμο άπειρο, άναρχο, ανώλεθρο, αυτορυθμιζόμενο που μετατρέπεται σε ποικίλες μορφές. Ο κόσμος αυτός είναι η αρμονία των αντιθέσεων. Οι αντιθέσεις δημιουργούν την ενότητα των πάντων με τη σύνθεση τους. 

Πολλές από τις δραστηριότητές του Ηράκλειτου ήταν αινιγματικές και η φιλοσοφία του ερμηνευόταν δύσκολα, γι' αυτό ονομάστηκε "σκοτεινός φιλόσοφος". Όταν παρουσιάστηκε στο σώμα του υδρωπικία, χώθηκε στην κοπριά ενός βουστασίου, ώστε η εκλυόμενη θερμότητα να απορροφήσει τα υγρά από το σώμα του. Σ' αυτή την κατάσταση πέθανε σε ηλικία 60 ετών. Από το έργο του "Για τη φύση" διασώθηκαν μόνο αποσπάσματα. 

Όταν ο Σωκράτης διάβασε το έργο του Ηράκλειτου είπε "... αυτά που κατάλαβα είναι σπουδαία, νομίζω όμως ότι είναι εξίσου σπουδαία και αυτά που δεν μπόρεσα να καταλάβω". Το γνωστότερο από τα αποφθέγματα του Ηράκλειτου "τα πάντα ρει", αποδόθηκε σ' αυτόν από τον Πλάτωνα, δεν βρέθηκε όμως σε κάποιο από τα διασωθέντα αποσπάσματα του έργου του. (Πηγή: Biblionet/Ηράκλειτος)

"Τα πάντα ρει, μηδέποτε κατά τ'αυτό μένειν" σημαίνει ότι όλα είναι ρευστά και τίποτα δεν μένει το ίδιο. 

Θαλής

Ο Θαλής ήταν ένας από τους 7 σοφούς της αρχαίας Ελλάδας. Καταγόταν από τη Μίλητο, στην οποία οφείλεται το προσωνύμιο "Μιλήσιος". Γεννήθηκε το 643 π.Χ. και πέθανε το 548 π.Χ. σε βαθιά γεράματα.

Ταξίδεψε πολύ, αγαπημένος προορισμός όμως ήταν ή Αίγυπτος, από τον πολιτισμό της οποίας άντλησε πολλά στοιχεία, σχετικά με τις επιστήμες της εποχής.

Ο Θαλής, εκτός από την φιλοσοφία, ασχολήθηκε με την αστρονομία, τη γεωμετρία, τη φυσική και τα μαθηματικά. 

Θεμελίωσε τις αποδείξεις από πολλά θεωρήματα της γεωμετρίας όπως για παράδειγμα ότι οι κατά κορυφή γωνίες είναι ίσες, ότι η διάμετρος διχοτομεί τον κύκλο, ότι οι γωνίες της βάσης ισοσκελούς τριγώνου είναι ίσες κ.ά. (πηγή κειμένου και εικόνας: Θαλής.gr)

Το θεώρημα του Θαλή αναφέρει ότι:  όταν παράλληλες ευθείες τέμνονται από δύο άλλες ευθείες,  τότε τα τμήματα μεταξύ των παραλλήλων που ορίζονται στην μια τέμνουσα, είναι ανάλογα. ……(πηγή κειμένου και εικόνας: Wikipedia/Θαλής)

Το Θεώρημα του Θαλή. Για το παραπάνω σχήμα ισχύει: 

'Οπως οι περισσότεροι άνθρωποι της εποχής του, έτσι και αυτός μαγεύτηκε από τις μεγάλες πυραμίδες στην Γκίζα της Αιγύπτου. Όταν ταξίδεψε στην Αίγυπτο και είδε τις πυραμίδες, θέλησε να μάθει πόσο ύψος έχουν. Δυστυχώς, όμως, ακόμα και οι ίδιοι οι Αιγύπτιοι δεν γνώριζαν το ύψος τους. Έτσι, όταν τους ρώτησε, του απάντησαν ότι θα κάνουν χρησμό στους θεούς για να τους απαντήσουν. Ευτυχώς βέβαια δε χρειάστηκε να περιμένουμε τους θεούς των Αιγυπτίων, αφού ο Θαλής μέτρησε το ύψος της κάθε πυραμίδας και απέσπασε το θαυμασμό του βασιλιά της Αιγύπτου Αμασι. 

Για τη μέτρηση του ύψους των πυραμίδων χρησιμοποίησε ένα ραβδί, το οποίο στήριξε κάθετα στο έδαφος δίπλα από τις πυραμίδες. Στη συνέχεια περίμενε μέχρι το μήκος της σκιάς του ραβδιού να γίνει ίσο με το ύψος του. Οταν συνέβη αυτό μέτρησε το μήκος της σκιάς της κάθε πυραμίδας. Προφανώς, τη χρονική στιγμή όπου το μήκος της σκιάς του ξύλινου ραβδιού γινόταν ίσο με το ύψος του, τότε όλα τα αντικείμενα (που ήταν κάθετα τοποθετημένα στο έδαφος) σχημάτιζαν μια σκιά, με μήκος ίσο με το ύψος τους. Οι πυραμίδες δεν αποτελούσαν εξαίρεση και έτσι το ύψος μπορούσε να μετρηθεί από το μήκος της σκιάς τους.

Από τότε οι Αιγύπτιοι κατέγραψαν το αποτέλεσμα και δεν βρέθηκαν ποτέ ξανά στη δύσκολη θέση να μην μπορούν να απαντήσουν στο ερώτημα, πόσο ύψος έχουν οι πυραμίδες. (πηγή κειμένου: ΕΠΑΛ Ακρωτηρίου/Ηλεκτρολογικός τομέας)

(Παρουσίαση της λειτουργίας του προγράμματος DrGeoll: Design Interactive contents)

Στον τομέα της αστρονομίας, παρατηρώντας τη σταθερότητα του πολικού αστέρα στον ουράνιο θόλο, θεώρησε πως ήταν το καλύτερο σημείο αναφοράς για το νυχτερινό προσανατολισμό. Παρατηρώντας την κίνηση των ουρανίων σωμάτων είπε πως ένα έτος πρέπει να έχει 365 ημέρες και ήταν ο πρώτος που κατάλαβε ότι η σελήνη δεν είναι αυτόφωτο ουράνιο σώμα, αλλά το φως της οφείλεται σε αντανάκλαση του ηλιακού φωτός. Έτσι, εξήγησε σωστά το μηχανισμό δημιουργίας των ηλιακών εκλείψεων θεωρώντας ότι η σελήνη μπαίνει ανάμεσα στη γη και τον ήλιο, καταφέρνοντας μάλιστα να προβλέψει την ηλιακή έκλειψη του 585 π.Χ.

Στον τομέα της φυσικής ασχολήθηκε με τον ηλεκτρισμό και τον μαγνητισμό και ανακάλυψε τις δυνάμεις που ασκούνται σε ηλεκτρισμένα ή μαγνητισμένα σώματα. Στις φιλοσοφικές του τοποθετήσεις δεχόταν πως το νερό ήταν η αρχή των πάντων και ότι πάνω σε αυτό  στηριζόταν η γη ενώ μέσω αυτού μεταδιδόταν η ζωή. (πηγή: Θαλής.gr)

Σαπφώ

(Πηγή  http://sfrang.com/selides/mm1/html/Sappho.htm)
Η ελληνίδα λυρική ποιήτρια Σαπφώ γεννήθηκε στην Ερεσσό και έζησε στη Μυτιλήνη της Λέσβου. Για τη ζωή της είναι ελάχιστα πράγματα γνωστά. Ήταν σύγχρονη του Αλκαίου και του Πιττακού. Πατέρας της αναφέρεται ο Σκαμανδρώνυμος και μητέρα της η Κλεϊς. Πιθανότατα παντρεύτηκε έναν πλούσιο από την Άνδρο, τον Κερκύλα, με τον οποίο απέκτησε μια κόρη. Λόγω πολιτικών αναταραχών στη Λέσβο που οδήγησαν την αριστοκρατία του νησιού σε εξορία από την πρωτεύουσα Μυτιλήνη, η Σαπφώ κατέφυγε προσωρινά στη Σικελία. Αργότερα, αφού γύρισε στη Μυτιλήνη, συγκέντρωσε γύρω της νεαρές όμορφες φίλες από την αριστοκρατία του νησιού και των μικρασιατικών πόλεων, για να τους διδάξει τις τέχνες της μουσικής και της ποίησης, στην υπηρεσία της Αφροδίτης και των Μουσών. [...]

  Η Σαπφώ θεωρείται με την ποίησή της, που ήταν γραμμένη στην αιολική διάλεκτο, ως η σημαντικότερη λυρική ποιήτρια της αρχαιότητας. Ο Πλάτων την ονομάζει δέκατη μούσα, ο Ανακρέων «ηδυμελή», ο Λουκιανός «μελιxρόν αύχημα Λεσβίων». Η ποίησή της δονείται από αυθορμητισμό και έντονα αισθήματα. Αρκετοί από τους στίχoυς της μαρτυρούν έντονο ερωτισμό και λυρισμό. Από τα ποιήματά της, που συνέλεξαν οι Αλεξανδρινοί και δημοσίευσαν σε βιβλία, τα πιο διάσημα ήταν οι Ύμνοι και τα Επιθαλάμια (τραγούδια του γάμου). 

Γρήγορα η ώρα πέρασε..

Γρήγορα η ώρα πέρασε, μεσάνυχτα κοντεύουν,

πάει το φεγγάρι, πάει και η Πούλια, βασιλέψανε

και μόνο εγώ κείτομαι δω μονάχη κι έρημη.

Ο Έρωτας που βάσανα μοιράζει, ο Έρωτας

που παραμύθια πλάθει άρπαξε την ψυχή μου

και την τράνταξε ίδια καθώς αγέρας απ’ τα βουνά

χυμάει μέσα στους δρυς φυσομανώντας.

Τα έργα της εξαφανίστηκαν μαζί με τις βιβλιοθήκες που πυρπολούσαν από τον 4ο αιώνα και μετά οι χριστιανοί. Εκτός από μικρά αποσπάσματα, έχουν διασωθεί ολόκληρα μόνο ένας Ύμνος στην Αφροδίτη και μία Ωδή σε μία ωραία κοπέλα.

Αρχαίος πάπυρος με ποίηματα της Σαπφούς
Πηγή: Η Αυλή του Ευαγόρα

Ακούστε την Ελευθερία Αρβανιτάκη να τραγουδάει ένα μελοποιημένο ποίημα της Σαπφούς. 

 

Σαπφώ 

Ήρθε και τρύπωσε ο Ερμής

στο όνειρό μου μέσα και του είπα

Αφεντάκο μου, πώς χάθηκε η ζωή μου.

Και δε γελώ, δε χαίρομαι

μήτε τα πλούτη θέλω,

μα κάποιος πόθος με βαστά

ζητάω να πεθάνω.

Τις υγρές να δώ με τους λωτούς

του Αχέροντα τις όχθες.

Περσικοί πόλεμοι: η ναυμαχία της Σαλαμίνας (480 π.Χ.)

Οι περσικοί πόλεμοι

By User:Bibi Saint-Pol (original in English); Alexikoua (Greek translation) [GFDL (http://www.gnu.org/copyleft/fdl.html) or CC-BY-SA-3.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0)], via Wikimedia Commons

οι περσικοι πολεμοι from skabardon

Δραστηριότητα on line. Απαντήστε στις ερωτήσεις για να δείτε πόσο καλά γνωρίζετε το μάθημα

Περσικοί πόλεμοι

View more presentations or Upload your own.

Περσικοί πόλεμοι: η μάχη των Θερμοπυλών (480 π.Χ.)

                                       Το άγαλμα του Λεωνίδα στις Θερμοπύλες

Πηγή εικόνας: Ελληνικός πολιτισμός